روش‌های محاسبه مطالبات مشکوک‌الوصول

1) روش درصدی از حساب‌های دریافتنی:

براساس این روش در پایان دوره مالی معمولاً درصدی از حساب‌های دریافتنی با توجه به تجارب سال‌های گذشته به عنوان ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول اختصاص می‌یابد.

مثال: مانده حساب‌های دریافتنی موسسه بازرگانی ایران در پایان دوره مالی 14,000,000 ریال است. این موسسه همه ساله معادل 5 درصد مانده حساب‌های دریافتنی خود برای مطالبات مشکوک‌الوصول ذخیره در نظر می‌گیرد.

پاسخ:

700,000 = 5% * 14,000,000

حساب بدهکار:

• هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول: 700,000

حساب بستانکار:

• ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول: 700,000

این هزینه در ردیف هزینه‌های عمومی و اداری به سود و زیان منتقل می‌شود. حساب ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول دارای مانده بستانکار است و به منظور رعایت اصل واقعیت باید در ترازنامه در ردیف دارایی‌های جاری به صورت کاهنده در زیر حساب‌های دریافتنی نوشته شود.

2) روش درصدی از فروش‌های نسیه:

مطابق این روش در پایان دوره مالی درصدی از فروش‌های نسیه موسسه جهت مطالبات مشکوک‌الوصول در نظر گرفته می‌شود.

مثال: مجموع فروش‌های سالانه موسسه‌ای 16,000,000 ریال است که 30 درصد آن نقد و مابقی نسیه است. این موسسه همه ساله معادل 3 درصد فروش‌های نسیه خود را برای مطالبات مشکوک‌الوصول ذخیره در نظر می‌گیرد.

پاسخ:

11,200,000 = 70% * 16,000,000  
336,000 = 3% * 11,200,000

حساب بدهکار:

• هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول: 336,000

حساب بستانکار:

• ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول: 336,000

3) روش تجزیه سنی حساب‌های دریافتنی:

در این روش عمر حساب‌های دریافتنی مورد بررسی قرار می‌گیرد. معمولاً احتمال وصول مطالباتی که مدت زمان طولانی از سررسیدشان سپری شده است کم و غالباً ناممکن است.

مثال: موسسه‌ای جهت در نظر گرفتن ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول روش تجزیه سنی را مورد استفاده قرار می‌دهد. جدول زیر حساب‌های دریافتنی موسسه و مدت سپری شده از سررسید را نشان می‌دهد.

پاسخ:

100 = 5% * 2,000  
500 = 10% * 5,000  
200 = 20% * 1,000  
2,000 = 50% * 4,000  
2,800 = 100 + 500 + 200 + 2,000

حساب بدهکار:

• هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول: 2,800

حساب بستانکار:

• ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول: 2,800

4) روش بررسی موردی:

بهترین روش برای محاسبه ذخیره لازم برای مطالبات مشکوک‌الوصول به این صورت است که حساب‌های دریافتنی موسسه مورد به مورد تجزیه و تحلیل شده و برای هر یک میزان مشخصی جهت مطالبات مشکوک‌الوصول منظور می‌شود.

مثال: اطلاعات زیر حساب‌های دریافتنی موسسه‌ای را به تفکیک نشان می‌دهد. همچنین درصد لازم برای مطالبات مشکوک‌الوصول نیز مطرح شده است:

• موسسه رهنما: 1,200,000 ریال، امکان وصول 100%

• سعیدی: 800,000 ریال، امکان وصول 75%

• حمیدی: 500,000 ریال، امکان وصول 90%

• مرادی: 1,000,000 ریال، امکان وصول 80%

• بازرگانی کاوه: 1,500,000 ریال، امکان وصول 100%

پاسخ:

200,000 = 25% * 800,000  
50,000 = 10% * 500,000  
200,000 = 20% * 1,000,000  
450,000 = 200,000 + 50,000 + 200,000

حساب بدهکار:

• هزینه مطالبات مشکوک‌الوصول: 450,000

حساب بستانکار:

• ذخیره مطالبات مشکوک‌الوصول: 450,000